Жалпыға бірдей декларациялау азаматтарға кірістерінің мөлшеріне қарай әділ салық салуды қамтамасыз етуі тиіс. Салық төлеуден жалтарған адамдарды анықтау көлеңкелі экономика деңгейін төмендетуге мүмкіндік береді.

Көлеңкелі айналымдарды қысқартудың тиімді әдістерінің бірі азаматтарымыздың өмірінің ажырамас бөлігіне айналған қолма-қол ақшасыз төлемдерге көшу болып табылады.

Қазақстанда 9 айдың қорытындысы бойынша қолма - қол ақшасыз төлемдердің үлесі 86% - ға дейін өсті (өткен жылы-82%), бұл Қазақстан қаржыгерлері қауымдастығының деректері.

Ересектерден басқа, 6 жастан асқан балалар да қолма-қол ақшасыз төлемдерді белсенді пайдаланады, ата-аналардың 41,4% - ы балаларына карта ресімдеген (Kursiv Research әлеуметтанулық зерттеулер орталығының деректері).

Азаматтардың банктік салымдарының сақталуын 19 банк қатысатын салымдарға кепілдік берудің мемлекеттік жүйесі қамтамасыз етеді. 20 млн теңге мөлшерінде депозиттерді қайтаруға мемлекет кепілдік береді.

Ақшаны депозиттерге орналастыру олардың сақталуына ғана емес, инфляциядан қорғауға да кепілдік береді.

Осыған байланысты банктердегі жеке тұлғалардың депозиттерінің саны 16,9 млн-нан 19,8 млн-ға дейін ұлғайды, жылдық өсім 14,3% құрады, депозиттердің жалпы көлемі 18,6 трлн теңгені құрайды. (Қазақстандық салымдарға кепілдік беру қорының деректері).

Елдегі айналымда қолма-қол ақшаның болмашы көлемін ескере отырып, декларациялау кезінде әрбір азамат 34,5 млн теңгеден (10 000 АЕК) аспайтын сомада қолма-қол ақшаны көрсете алады.  Өзге ақшалай қаражаттың болуын екінші деңгейдегі банктер растайды.

Салық кодексінде банктердің салық органдарына салық төлеушілердің банктік шоттары туралы мәліметтерді ұсыну міндеті көзделген (Салық кодексінің 26-бабы).

Бұл талап Конституцияның нормаларына қайшы келмейді, себебі бұл құқықты шектеуге заңда тікелей белгіленген жағдайларда және тәртіппен жол беріледі (Конституцияның 18-бабының 2-тармағы).

Осыған байланысты, «Банктер және банк қызметі туралы» Заңның (50-бап) және Салық кодексінің (30-бап) нормалары салық салу мақсаттары үшін банк құпиясын ашуды көздейді.

Шетелдегі және Қазақстандағы активтерді барынша дұрыс декларациялау қажет екендігіне назар аударамыз. Кейін активтердің құны салық салынатын кірісті айқындау кезінде ескерілетін болады.