Кедендік тексеріп қарау - тауарлар мен көлік құралдарына салынған пломбаларды, мөрлерді және тауарларды сәйкестендіру, тауарлардың орамдарын немесе көлік құралының жүк тиелетін жайларын не ыдыстарды, контейнерлерді және тауарлар бар немесе болуы мүмкін өзге де орындарды ашу, жүргізілетін тауарлар мен көлік құралдарын қарап тексеруден тұратын кедендік бақылау жүргізу нысаны.

Тексеру жүргізу кезінде көлік құралдарының, жүк жайларын, ыдыстар мен орамдарды ашу, пломбаларды, мөрлерді шешу және өзге де сәйкестендіру құралдарын алу жүзеге асырылуы мүмкін. Кедендік тексеріп қарау барысында тауарларды ашық өткізу фактілерін анықтау үшін жекелеген заттар жасырылуы мүмкін кэштерді табу мақсатында жүк орындарына, көлік құралдарының конструктивтік ерекшеліктеріне тексеру жүргізіледі.

Кедендік тексеріп қарауды жүргізу кезінде кеден органы іріктеу қағидатын негізге алады. Кедендік бақылаудың осы нысанын таңдау кезінде тәуекелдерді басқару жүйесі пайдаланылады.

Кедендік тексеріп қарауды жүргізудің  негіздері:

- іске қосылған тәуекел бейіндері немесе кедендік тексеріп қарауды жүргізуді көздейтін тәуекелдерді басқару жүйесін кездейсоқ іріктеу әдісі;

-инспекциялық-тексеру кешенінің (ИДК) "ИТК бақылауы күдікті" мөртабанының болуы»;

- ықтимал тәуекел туралы ақпараттың болуы;

- "Еркін кедендік аймақ" және "Еркін қойма" кедендік рәсімдерін қоспағанда, ЕАЭО және ҚР заңнамасында көзделген мәлімделген кедендік рәсімнің шарттарына сәйкес кедендік тазарту кезінде тауарларды сәйкестендіру қажеттілігі»;

- ЕАЭО және ҚР кедендік заңнамасын бұзу белгілерінің болуы.

Кедендік тексеріп қарауды жүргізу кезінде кеден органының лауазымды адамдары кедендік бақылауды жүргізу кезінде заңсыз зиян келтіруге жол бермеу қағидаты бекітілген кеден заңнамасының нұсқамаларын басшылыққа алуға тиіс.

Жалпы ереже бойынша кедендік тексеру кедендік декларация қабылданғаннан кейін жүргізіледі. Кедендік декларация қабылданғанға дейін әкелінетін тауарларға қатысты кедендік тексеріп қарау мынадай жағдайларда жүргізілуі мүмкін:

- кеден мақсаттары үшін тауарларды сәйкестендіру мақсатында;

- кеден заңнамасының бұзылуы туралы ақпарат болған жағдайда (тексеру осындай ақпаратты тексеру үшін жүргізіледі);

- ішінара тексеру негізінде кедендік бақылауды жүргізу мақсатында.

Тексеріп қарауды жүргізудің басталғаны туралы шешім қабылданғаннан кейін кеден органы бұл туралы декларантты немесе тауарлар мен көлік құралдарына қатысты өкілеттіктері бар өзге тұлғаны хабардар етуге міндетті. Егер декларант немесе тауарлар мен көлік құралдарына қатысты өкілеттіктері бар тұлға белгілі болса, мұндай міндет кеден органына жүктеледі.

Кедендік тексеріп қарау кезінде қатысу көрсетілген тұлғалардың және олардың өкілдерінің құқығы болып табылады, алайда, егер кеден органы осыны талап етсе, мұндай құқық міндетке айналады.

Кедендік тексеріп қарауды жүргізу кезінде кеден органының лауазымды адамдары кедендік бақылауды жүргізу кезінде заңсыз зиян келтіруге жол бермеу қағидаты бекітілген кеден заңнамасының нұсқамаларын басшылыққа алуға тиіс.

Егер кедендік тексеріп қарау тауарларды кедендік бақылаумен тасымалдау кезеңінде жүргізілсе, көрсетілген тұлғаларды хабардар ету және олардың кедендік тексеріп қарау кезінде қатысу мүмкіндігі туралы мәселе жиі туындайды. Тасымалдаушы арнайы уәкілеттік берген өкіл болмаған кезде, көлік құралын басқаратын жеке тұлға осындай болып табылады.

Кедендік бақылаудың іріктемелілік қағидатына сәйкес кедендік декларацияда бір атаудағы тауарлар ретінде көрсетілген тауарлардың бір бөлігі ғана кедендік тексеруге ұшырауы мүмкін. Бұл ретте кедендік тексеріп қараудың нәтижелері кедендік декларацияда көрсетілген барлық тауарларға (оның ішінде тексеріп қаралмаған тауарларға да) қолданылуы мүмкін.  Кедендік тексеріп қараудың нәтижелері екі данада жасалатын арнайы актіде ресімделеді. Бірінші данасы кеден органында қалады, ал екіншісі тауарларға қатысты өкілеттіктері бар тұлғаға не егер бұл тұлға белгілі болса, оның өкіліне табыс етіледі. Актіде кедендік тексеріп қарауды жүргізген кеден органының лауазымды адамдары туралы, оны жүргізу кезінде қатысқан адамдар туралы мәліметтер қамтылуға, сондай-ақ кедендік тексеріп қараудың нәтижелері көрсетілуге тиіс. Егер кедендік тексеріп қарау декларант немесе тауарларға қатысты өкілеттіктері бар тұлға болмаған кезде жүргізілсе, актіде тиісті себептер міндетті түрде көрсетілуге тиіс.

Қазақстан Республикасында кедендік тексеріп қарауды жүргізу тәртібі Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2018 жылғы 14 ақпандағы № 188 бұйрығымен бекітілген «Кедендік тексеріп қарауды және тексеріп қарауды жүргізу қағидаларымен» регламенттелген.